Ministerstwo Środowiska opublikowało opracowanie eksperckie, poświęcone możliwości wprowadzenia systemu kaucyjnego dla opakowań. Analizę przeprowadził zespół ekspercki Deloitte Advisory Sp. z o.o. z udziałem zewnętrznych ekspertów z zakresu prawa, ekonomii i gospodarki odpadami.
Eksperci wskazali, że system kaucyjny funkcjonuje w 10 państwach europejskich, tj. w Chorwacji, Danii, Estonii, Finlandii, Holandii, Islandii, na Litwie, w Niemczech, Norwegii i Szwecji. Najczęściej są nim objęte opakowania z tworzyw sztucznych (przede wszystkim butelka PET), metali (puszki aluminiowe) i szkła (butelki szklane).
Z dokumentu wynika, że system opakowań zwrotnych w Polsce, zorganizowany dobrowolnie przez producentów, działa bardzo efektywnie. Jednak szklane butelki po napojach to jedyny przykład systemu kaucyjnego dla opakowań jednostkowych w naszym kraju. Dobrowolnym systemem kaucyjnym objęte są także opakowania występujące wyłącznie w obszarze B2B (kegi, palety, skrzynki). Liderami w wykorzystaniu szklanej butelki zwrotnej są browary, które wprowadzają na rynek około 50% swojej produkcji w tym opakowaniu.
Analiza dotyczyła możliwości wprowadzenia obligatoryjnego systemu kaucyjnego na butelkę szklaną, a także na inne rodzaje opakowań, zwłaszcza jednorazowe. Bazując na doświadczeniach innych krajów eksperci poddali analizie wprowadzenie systemu dodatkowo dla butelki PET, puszki aluminiowej oraz opakowań wielomateriałowych do płynnej żywności.
Z przeprowadzonych obserwacji niemieckiego rynku opakowaniowego wynika, że wprowadzenie obligatoryjnego systemu depozytowego (kaucyjnego), może mieć poważne konsekwencje w postaci zachwiania struktury rynku opakowań, a zmiany mogą doprowadzić do ograniczenia wykorzystania opakowań wielokrotnego użytku. Na przestrzeni 15 lat funkcjonowania systemu w Niemczech udział w całej strukturze opakowań wprowadzonych na rynek jednorazowej butelki PET znacząco wzrósł, kosztem udziału zwrotnej butelki szklanej. Jednorazowa butelka szklana i puszka aluminiowa niemal zupełnie zostały wyeliminowane z rynku (ich udział w strukturze wprowadzonych opakowań wyniósł w 2015 r. odpowiednio 0,1% i 0,6%).
System depozytowy wyróżnia się wysoką skutecznością i jakością pozyskiwanych opakowań i odpadów opakowaniowych. Zastosowanie mechanizmu pozwala na skokowe wzrosty uzyskiwanych poziomów recyklingu dla wybranych frakcji, przy czym należy zwrócić uwagę na fakt, iż systemem obejmowane są frakcje łatwe do zdefiniowania i zidentyfikowania przez konsumentów. W ogólnym ujęciu wprowadzenie systemu nie sprawia, że poziom recyklingu dla wszystkich frakcji surowcowych ulega bardzo znaczącej poprawie – jest to wynik fragmentaryczności tego rozwiązania oraz stosunkowo niewielkiej masy odpadów objętych systemem. Niewątpliwą zaletą systemu jest nadanie wartości odpadom, przez co potencjalnie może zmniejszyć się zanieczyszczenie przestrzeni publicznej odpadami po napojach. Wyłączenie części opakowań ze strumienia odpadów komunalnych pozwoliłoby gminom ograniczyć wydatki na odbiór odpadów od mieszkańców, ze względu na ich przekierowanie do innego systemu, jednak wiązałoby się także z uszczupleniem przychodów, związanych ze sprzedażą surowców wtórnych, których źródłem są głównie wskazane wyżej odpady opakowaniowe.
Wprowadzenie systemu wiązałoby się z wysokimi kosztami związanymi z jego wdrożeniem oraz obsługą. Dla producentów korzystających obecnie z dobrowolnych systemów kaucyjnych zmiany wiązałyby się z dodatkowymi nakładami, które zmuszeni byliby ponieść mimo efektywnie funkcjonującego rynku. Duże utrudnienia i dodatkowe koszty dotknęłyby także placówki handlowe, na terenie których zlokalizowane zostałyby automaty, w których można zwrócić opakowanie.
Eksperci oszacowali, że koszt wprowadzenia systemu i jego funkcjonowania w perspektywie pięciu lat wyniósłby 19-24 mld zł, w zależności od przyjętego wariantu. Mając na uwadze wszystkie aspekty, związane z potencjalnym wdrożeniem systemu, Sławomir Mazurek, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Środowiska podkreślił, iż „analiza możliwości wprowadzenia systemu kaucyjnego dla opakowań pokazała, że planowane wysokie koszty jego wprowadzenia nie równoważą potencjalnych korzyści dla systemu gospodarki odpadami”.
Zachęcamy do zapoznania się z pełną treścią Analizy, którą znaleźć można na stronie Ministerstwa Środowiska: https://www.mos.gov.pl/aktualnosci/szczegoly/news/wiceminister-slawomir-mazurek-o-perspektywie-wprowadzenia-systemu-kaucyjnego/
